آنتیموان

آنتیموان (به انگلیسی: Antimony) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نماد شیمیایی آن Sb و عدد اتمی آن ۵۱ است.[4]این عنصر در متنهای کهن فارسی به نام روی سخته یا روی سخته مصری نامیده شده‌است.[5] نام آنتیموان از واژه یونانی "anti-monos" گرفته شده‌است که معنای "غیر تنهاً می‌دهد چرا که در گذشته شخصی به اسم باسط مصری ان را کشف و به عشقش که او را دوست داشت هدیه داد البته تصور بر این بود که این عنصر به صورت خالص وجود ندارد.[6]

آنتیموان، ₅₁Sb

ویژگی‌های کلی
تلفظ	UK: ‎/ˈæntɪməni/‎ (AN-tə-mə-nee) US: ‎/ˈæntɪmoʊni/‎ (AN-tə-moh-nee)
ظاهر	توسی نقره‌ای
جرم اتمی نسبی (Ar، استاندارد)	۷۰۰۲۱۲۱۷۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۲۱٫۷۶۰(۱)[1]
آنتیموان در جدول تناوبی
As ↑ Sb ↓ Bi قلع ← آنتیموان → تلوریم
عدد اتمی (Z)	51
گروه	گروه ۱۵ (گروه نیتروژن)
دوره	دوره 5
بلوک	بلوک-p
آرایش الکترونی	[Kr] 4d10 5s2 5p3
لایه الکترونی	2, 8, 18, 18, 5
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	جامد
نقطه ذوب	903.78 K ​(630.63 °C, ​1167.13 °F)
نقطه جوش	1860 K ​(1587 °C, ​2889 °F)
چگالی (near r.t.)	6.697 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)	6.53 g/cm3
حرارت همجوشی	19.79 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	193.43 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	25.23 J/(mol·K)
فشار بخار فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K در دمای (K) 807 876 1011 1219 1491 1858
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	−3, −2, −1, 0,[2] +1, +2, +3, +4, +5 (an amphoteric اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: 2.05
انرژی یونش	1st: 834 kJ/mol 2nd: 1594.9 kJ/mol 3rd: 2440 kJ/mol (بیشتر)
شعاع اتمی	empirical: 140 pm
شعاع کووالانسی	pm 139±5
شعاع واندروالسی	206 pm
Color lines in a spectral range خط طیف نوری آنتیموان
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	​دستگاه بلوری شش‌گوشه
سرعت صوت thin rod	3420 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی	11 µm/(m·K) (at 25 °C)
رسانندگی گرمایی	24.4 W/(m·K)
رسانش الکتریکی	417 n Ω·m (at 20 °C)
رسانش مغناطیسی	دیامغناطیس[3]
مدول یانگ	55 GPa
مدول برشی	20 GPa
مدول حجمی	42 GPa
سختی موس	3.0
سختی برینل	294 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7440-36-0
ایزوتوپ‌های آنتیموان
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول 121Sb 57.36% 121Sb ایزوتوپ پایدار است که 70 نوترون دارد 123Sb 42.64% 123Sb ایزوتوپ پایدار است که 72 نوترون دارد 125Sb syn 2.7582 y β− 0.767 125Te

آنتیموان نیز همچون آلوتروپ، شبه فلزش دارای جلای فلزی سفید مایل به آبی و بسیار شکننده است. همچنین ساختار بلورین دارد و بلافاصله پوسته پوسته می‌شود. آنتیموان خالص و ترکیباتش بسیار سمی است؛ پس باید در کار با آن‌ها احتیاط لازم را به کار بست. منبع اصلی آنتیموان کانی به نام استیبنیت است که سولفیدی از آن عنصر است. همچنین در کانی‌های دیگر از جمله آلمینیت و گهگاهی به صورت خالص یافت می‌شود گر چه تا قرن هفدهم کسی نتوانسته بود آن را به شکل خالص از کانی جدا کند. آنتیموان در دمای اتاق با هوا واکنش نمی‌دهد اما روی شعله بلافاصله با نور درخشانی می‌سوزد و مقادیر فراوانی گازهای سفید تولید می‌کند. آنتیموان رسانایی ضعیف برای گرما و الکتریسیته است و به همین دلیل جز سازنه مناسبی در مواد نیمه رسانای میکروالکترونیکهاست.