بهبود حفره لایه ازون در پی ممنوعیت مصرف مواد شیمیایی

دانشمندان از طریق مشاهدات ماهواره ای برای اولین بار نشان داده اند سطوح گاز مخرب کلر در ازون به دلیل مصرف کمتر ترکیبات شیمیایی کلروفلوئوروکربن کمتر شده که منجر به کاهش تخریب این لایه می شود.

به گزارش از پایگاه اطلاع رسانی ساینس دیلی/ sciencedail، اندازه گیری ها نشان می دهد کاهش سطح گاز کلر ناشی از ممنوعیت استفاده از مواد شیمیایی انسان ساز دارای این گاز به نام کلروفلوئوروکربن یا سی .اف. سی ها به کاهش 20 درصدی تخریب لایه ازون در زمستان قطب جنوب نسبت به سال 2005 منجر شده است.

اولین سالی که اندازه گیری گاز کلر و سنجش وضعیت لایه ازون در زمستان قطب جنوب توسط ماهواره علمی پژوهشی آئورا اداره کل ملی هوانوردی و فضا (ناسا) آغاز شد.

سوزان استراهان/Susan Strahan، محقق ارشد این گزارش و یکی از دانشمندان مرکز فضایی گودار ناسا در مریلند آمریکا گفت: سطح گازهای کلر ناشی از کلروفلوئوروکربن در حفره لایه ازون به وضوح کاهش یافته و تخریب لایه به این دلیل کمتر شده است.

گازهای کلروفلوئوروکربن از جمله ترکیبات شیمیایی با عمر دراز هستند که در نهایت به لایه استراتوسفور جو می رسند و در این لایه تشعشعات مافوق بنفش خورشید ترکیب آنها را جدا و اتم های کلر را آزاد می کند که مولکول های لایه ازون را تخریب می کنند.

این گاز به عنوان گاز یخچال یا در تهویه ها و چرخه های انتقال حرارت استفاده می شوند.

لایه استراتوسفور ازون با جذب اشعه مخرب مافوق بنفش خورشید زندگی روی زمین را ممکن می کند. این اشعه موجب سرطان پوست و آب مروارید شده، سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و زندگی گیاهی را از بین می برد.

دو سال بعد از کشف حفره لایه ازون در منطقه قطب جنوب در سال 1985، پروتکل مونترال به امضای کشوردها رسید که به موجب آن ترکیبات شیمیایی مخرب برای ازون باید بر اساس قواعدی استفاده شوند. مفاد الحاقی به این پروتکل به طور کلی تولید گازهای کلروفلوئوروکربن را ممنوع و متوقف کرد.

مطالعات پیشین از تحلیل های آماری تغییرات در اندازه حفره ازون برای نشان دادن ترمیم این حفره استفاده می کرد، اما مطالعه مزبور اولین مطالعه ای است که از اندازه گیری ترکیبات شیمیایی داخل حفره ازون برای اثبات این موضوع استفاده کرده است که نه تنها حفره ازون در حال کاهش بوده؛ بلکه دلیل این امر کاهش گازهای کلروفلوئوروکربن در ازون است.

استراهان می گوید: تغییرات در سطوح ازون بالای قطب جنوب از ابتدا تا انتهای زمستان نیمکره شمالی طی سال های 2005 تا 2016 با رایانه اندازه گیری و ثبت شده است. در این زمان دمای هوا در قطب جنوب بسیار پایین است و به همین دلیل تخریب ازون نه به تشعشعات خورشید بلکه به میزان کلر موجود بستگی دارد.

وی ادامه داد: این امر به ما اطمینان می بخشد که کاهش در روند تخریب ازون به دلیل کاهش سطح گاز کلر ناشی از مصرف سی .اف. سی ها است. اما هنوز شاهد کاهش روشنی در حجم حفره لایه ازون نیستیم زیرا این امر تحت کنترل دما بعد از پاییز است که هر سال تغییر می کند.

آن داگلاس/Anne Douglass دانشمند جوشناس در ایستگاه فضایی گودار و یکی از نویسندگان این مطالعه نیز گفت: حفره لایه ازون در منطقه قطب جنوب در آینده باید همزمان با خروج گازهای سی. اف. سی از جو بیشتر به تدریج ترمیم شود، اما ترمیم کامل دهه ها طول می کشد.

وی افزود: گازهای سی. اف. سی حدود 50 تا 100 سال عمر دارند بنابراین مدت زیادی در جو باقی می مانند و انتظار نداریم زودتر از سال 2060 تا 2080 این حفره ترمیم شود و حتی در آن زمان نیز کاملا بهبود نخواهد یافت.